اختلال بدشکلی بدن (BDD) نوعی اختلال اضطرابی است که مربوط به تصویر ذهنی شخص از بدن خود می‌باشد.
 شما ممکن است به این بیماری مبتلا باشید، اگر:

• نگرانی‌های وسواسی را در مورد یک یا چند نقص در ظاهر بدن خود تجربه کنید. طوری که این نقص توسط دیگران دیده نشود یا بسیار ناچیز به نظر رسد.
• رفتارها و مناسک وسواسی مانند استفاده بیش‌ازحد از آینه یا سابیدن پوست خود برای مقابله با نگرانی در مورد نحوه به نظر رسیدن بدنتان، داشته باشید.

اگر دچار اختلال بدشکلی بدنی هستید، این وسواس و رفتارها باعث پریشانی عاطفی شما می‌شوند و بر توانایی‌تان در اداره‌ی زندگی روزمره تأثیر بسزایی می‌گذارند. به همین جهت، BDD  با اختلال وسواس-اجباری (OCD) ارتباط نزدیکی دارد.

اختلال بدشکلی بدنی می‌تواند از نظر شدت از فردی به فرد دیگر و از روزی به روز دیگر متفاوت باشد. برای برخی از ما، ممکن است این نگرانی در مورد ظاهر، بیرون رفتن درملأعام یا دیدن افراد دیگر را دشوار کند و نتیجتاً در زندگی کاری ما و روابط با افراد دیگر تأثیر مخربی داشته باشد.

«این اختلال روزبه‌روز متفاوت است. می‌تواند روزی بی‌سروصدا بنشیند و روز دیگر کاملاً ناتوان‌کننده باشد».

اختلال بدشکلی بدنی همچنین ممکن است مشکلات دیگری مانند موارد زیر را به بار آورد:

• احساس شرم، گناه یا تنهایی
• گوشه‌گیری برای جلوگیری از بروز موقعیت‌هایی که باعث اضطراب یا ناراحتی شما می‌شوند
• افسردگی یا اضطراب
• مصرف الکل یا مواد مخدر
• احساس می‌کنید به اقدامات غیرضروری پزشکی مانند جراحی زیبایی نیاز دارید
• از دست دادن اشتها
• صدمه به خود
• داشتن افکار خودکشی

بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری به دنبال کمک نیستند زیرا آن‌ها نگرانند که مردم درباره آن‌ها بد قضاوت کنند یا تصور می‌کنند این کار بیهوده است. این بدان معنی است که بسیاری از مبتلایان به BDD احتمالاً پیش از مراجعه به متخصص، سال‌ها با این بیماری مدارا کرده‌اند.

افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدنی، متفاوت از دیگران به خود می‌نگرند. اگرچه تجربه همه افراد از این بیماری مختلف است، اما علائم مشترکی وجود دارد، از قبیل:

نگرانی‌های وسواسی شایع در مورد بدن

اگر اختلال بدشکلی بدنی دارید، درباره یک ناحیه خاص از بدن یا چندین ناحیه از بدن خود افکار منفی زیر را تجربه می‌کنید:

• خارج از تناسب بودن
• خیلی بزرگ یا خیلی کوچک بودن
• نقص ظاهری داشتن
• فاقد تقارن بودن

این افکار باعث بروز اضطراب قابل‌ملاحظه‌ای در شما می‌شود و غالباً به‌صورت روزانه چندین ساعت را صرف فکر کردن در مورد ناحیه یا نواحی نگرانی خود می‌کنید.

اختلال بدشکلی بدنی می‌تواند بر هر ناحیه‌ای از بدن شما تأثیر بگذارد، اما بیشتر نگرانی به خاطر حالت پوست، مو، بینی، چانه، لب و اندام تناسلی می‌باشند.

رفتارهای اجباری رایج

اگر درگیر بیماری اختلال بدشکلی بدنی هستید، برخی مواقع در طول وسواس خود رفتارهای اجباری و کارهایی را برای مقابله با اضطرابی که از نقص در ظاهر خود احساس می‌کنید، نشان می‌دهید.

ممکن است هرروز ساعت‌ها برای انجام این رفتارها وقت صرف کنید تا کمی اضطراب خود را کاهش دهید. ممکن است این رفتارها به‌طور موقت نگرانی‌های شما را کاهش دهند اما درنهایت باعث بدتر شدن حالتان می‌شوند.
رفتارهای اجباری رایج شامل موارد زیر است:

• با وسواس ظاهر خود را در آینه بررسی کنید، یا از نگاه کردن به آینه کاملاً پرهیز کنید
• با استفاده از لوازم آرایش سنگین سعی کنید ناحیه موردنظر از بدن خود را پنهان کنید
• وضعیت بدن خود را تغییر دهید یا لباس‌های سنگین برای تغییر شکل بپوشید
• به دنبال اطمینان خاطر نسبت به‌ظاهر خود باشید
• با ورزش بیش‌ازحد، اغلب ناحیه موردنظر از بدن خود را هدف قرار دهید
• با انگشتان خود مکرر بدن خود را وارسی کنید
• سابیدن پوست خود برای صاف کردن آن
• استفاده بیش‌ازحد از محصولات برنزه
• وزن کردن مکرر
• موهای خود را با وسواس بشویید
• دائماً خود را با مدل‌ها در مجله‌ها یا افراد در خیابان مقایسه کنید
• به دنبال جراحی زیبایی و یا انجام انواع دیگری از درمان‌های پزشکی برای تغییر وضعیت باشید.

هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند چه عواملی باعث ایجاد اختلال بدشکلی بدنی می‌شود. بااین‌حال، تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که بعضی عوامل می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری بیماری BDD بازی کنند، مانند:

• احساس تحقیر و تجربیات ناخوشایند
• عزت‌نفس پایین  
• ترس از تنها بودن یا منزوی شدن
• کمال‌گرایی یا احساس داشتن رقابت با دیگران
• نقص ژنتیکی
• افسردگی، اضطراب یا OCD

احساس تحقیر و تجربیات ناخوشایند
تجربه تحقیر شدن یا زورگویی می‌تواند باعث شود از خود تصویری منفی بسازید و درنتیجه احتمال دارد وسواس در مورد ظاهر خود داشته باشید. این امر به‌ویژه در موارد تحقیر شدن در نوجوانی، صادق می‌باشد، زیرا ممکن است نسبت به نحوه برداشت یا تغییر در بدن خود حساس‌تر شوید.

عزت‌نفس پایین
اگر عزت‌نفس پایینی دارید، ممکن است در مورد جنبه‌های ظاهری که می‌خواهید بهبود ببخشید، ناتوان باشید. اگر به ظاهرتان به شکل افراطی اهمیت می‌دهید یا احساس می‌کنید ظاهر شما باارزش‌ترین چیز در مورد شما است، به‌احتمال‌زیاد مشکلی در شما وجود دارد.

ترس از تنها بودن یا تک افتادن
اگر نگران تنها بودن هستید، ممکن است الگوهای فکری در ذهن شما ایجاد شود که می‌تواند منجر به اختلال بدشکلی بدنی شود. به‌عنوان‌مثال، اگر فکر می‌کنید برای حفظ دوستان یا یافتن شریک زندگی باید به دنبال راهی خاص باشید، ممکن است در ذهنتان نگرانی‌های بی‌موردی در مورد ظاهر خود ایجاد کنید. اگر یک رابطه خراب شود یا یک گروه دوستان تغییر کند، این موضوع می‌تواند نگرانی‌های شما را بدتر کند.

«بارها و بارها به آینه نگاه کرده‌ام و فقط گریه کرده‌ام. یا فکر کرده‌ام بدنم مناسب به نظر می‌رسد اما دو ثانیه بعد احساس می‌کنم که هنوز هم دارای نقص هستم. »

کمال‌گرایی یا رقابت با دیگران
اگر تمام فکر و ذکرتان این باشد که از نظر جسمی «عالی» به نظر برسید یا به‌طور مرتب ظاهر خود را با افراد دیگر مقایسه کنید، احتمال بیشتری دارد که مبتلا به اختلال بدشکلی بدنی باشید. اگر سرگرمی یا شغلی دارید که اغلب روی بدن شما متمرکز است - مثل بدن‌سازی یا ژیمناستیک - ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرید.

ژنتیک
برخی شواهد نشان می‌دهد که اختلال بدشکلی بدنی در افرادی که اعضای خانواده آن‌ها دارای این بیماری هستند، شایع‌تر است؛ اما دشوار است دریابیم این موضوع ناشی از ژن مشترک بوده یا محیط تربیتی مشترک.

افسردگی، اضطراب یا اختلال وسواس

افرادی که سایر مشکلات سلامت روان، به‌ویژه افسردگی، اضطراب و وسواس فکری-عملی دارند، به‌احتمال بیشتری به اختلال بدشکلی بدنی مبتلا می‌شوند؛ اما هنوز مشخص نیست که افسردگی، اضطراب یا وسواس علت بیماری BDD است یا اینکه اختلال بدشکلی بدنی دلیل این مشکلات می‌باشد.

اگر فکر می‌کنید ممکن است اختلال بدشکلی بدنی داشته باشید، مراجعه به روانپزشک قدم خوبی برای شروع درمان است. پزشک معالج از این طریق می‌تواند ارزیابی و تشخیص خود را ارائه دهد و به شما در دستیابی به درمان مناسب کمک کند؛ ازجمله:

• درمان شناختی رفتاری (CBT) - با کمک کتاب‌های خودیاری یا از طریق حضور در جلسات روان‌درمانی فردی یا گروهی
• دارودرمانی به‌تنهایی یا همراه با CBT

درمان شناختی رفتاری (CBT)

CBT نوعی روان‌درمانی است که باهدف شناسایی ارتباط بین افکار، احساسات و رفتارهای شما انجام می‌شود. این نوع از درمان می‌تواند به شما در پیشرفت مهارت‌های عملی برای مدیریت این سه بعد کمک کند. درمان شناختی رفتاری را می‌توان به‌صورت فردی یا گروهی اجرا کرد.

برای اختلال بدشکلی بدنی، هدف CBT پرداختن به ویژگی‌های اصلی BDD است تا به‌تدریج باعث شود احساس نگرانی کمتری نسبت به بدن خود داشته باشید. این مسئله با تمرکز بر روی موارد زیر پیگیری می‌شود:

• بهبود نگرش کلی شما نسبت به تصویر بدن و ظاهر بدنی
• نگرانی‌های شما در مورد نقص (های) جسمی پنداشته شده
• کاهش نیاز شما به انجام رفتارهای نامطلوب

دارودرمانی

شما ممکن است داروهای ضدافسردگی را به‌تنهایی و یا به همراه ترکیب CBT مصرف کنید، اگر:

• CBT در معالجه اختلال بدشکلی بدنی شما موفق نباشد
•   BDD شما باعث اختلال متوسط تا شدید گردد

نوع داروی ضدافسردگی تجویزشده معمولاً یک مهارکننده جذب مجدد ویژه سروتونین (SSRI) خواهد بود. این دارو می‌تواند به کاهش افکار و رفتارهای وسواسی کمک کند.

این بخش برای دوستان و اعضای خانواده ایست که می‌خواهند از فردی با اختلال بدشکلی بدنی پشتیبانی کنند.

• احساسات آن‌ها را بپذیرید. دوستان و خانواده می‌توانند فقط با پذیرش احساسات فرد مبتلا به اختلال بدشکلی بدنی و تشخیص این‌که مقابله با این بیماری امر دشواری است، کمک بسیاری کنند. اگرچه ممکن است نگرانی‌هایشان را درباره ظاهر درک نکنید، اما مهم است که تشخیص دهید که این احساسات برای آن‌ها بسیار واقعی است. سعی کنید از قضاوت در مورد آن‌ها با بیان کلماتی نظیر «احمق» یا «وسواسی»، جلوگیری کنید.
• اجازه صحبت به وی بدهید. برای کسی که اختلال بدشکلی بدنی را تجربه کرده است می‌تواند تصدیق و صحبت درباره افکار خود دشوار باشد، به‌خصوص اگر آن‌ها را شرم‌آور بداند؛ اما صحبت کردن می‌تواند اولین قدم در جستجوی یافتن کمک باشد.
• به آن‌ها کمک کنید تا به دنبال درمان و پشتیبانی باشند.
• پشتیبانی خود را با کمک کردن ارائه دهید. اگر فرد مبتلا به اختلال بدشکلی بدنی در حال گذراندن برنامه‌ای خودیاری است، چه به‌صورت تنهایی چه با کمک یک درمانگر، ممکن است بتوانید با این کار از وی پشتیبانی کنید. به‌عنوان‌مثال، می‌توانید با ایشان به جلسات درمانی بروید.
• حمایت عملی کنید. ارائه پشتیبانی عملی، مانند کمک به مراقبت از کودک یا کارهای خانگی، می‌تواند به آن‌ها زمان برای حضور در قرار ملاقات‌ها یا استفاده از اقلام خودیاری را بدهد.
• موفقیت‌هایشان را جشن بگیرید. متوقف کردن رفتارهای اجباری بسیار دشوار است و به زمان نیاز دارد. جشن گرفتن از مراحل کوچک، مانند گذراندن وقت کمتر در انجام نظافت و یا انجام تکرارهای کمتر، می‌تواند باعث شود فرد موردعلاقه خود را باانگیزه نگه‌دارید.

«دوستان و خانواده من کاملاً شگفت‌انگیز هستند. نزدیکانم وقتشان را برای درک این اختلال صرف کرده‌اند و درنتیجه به طرز خارق‌العاده‌ای از دلیل غیرمنطقی بودن آن می‌توانند آگاه باشند. آن‌ها از هر لحاظ از من حمایت می‌کنند ».

• مسئله را شخصی نکنید. این ممکن است بسیار دشوار باشد اگر رفتار دوست یا عضو بیمار خانواده شما بدان معنی باشد که بعضی‌اوقات آن‌ها نمی‌خواهند شما را ببینند یا از تماس‌های اجتماعی خودداری می‌کنند. سعی کنید آگاه باشید که این به دلیل احساسات منفی آن‌ها در مورد ظاهرشان است تا کاری که شما احتمالاً درگذشته انجام داده‌اید.
• از محرک‌های آن‌ها آگاه باشید. برخی از افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدنی شرایط خاصی را دشوار می‌دانند و می‌توانند رفتارهای تکراری‌تر را تحریک‌کننده بدانند. گاهی اوقات نمی‌توان از این موقعیت‌ها اجتناب کرد (به‌عنوان‌مثال، دیدن آینه در مغازه‌ها یا توالت‌های عمومی) اما انجام اقداماتی برای ایجاد تدریجی شرایطی مناسب ممکن است ثمربخش باشد.
• ثابت‌قدم باشید. افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدنی ممکن است به دنبال اطمینان در مورد نحوه نگاهشان باشند. سعی کنید در مورد ظاهرشان بحث و گفتگو نکنید و دیگران را نیز ترغیب به انجام این کار کنید.
• اعتمادبه‌نفس آن‌ها را تقویت کنید. آن‌ها را تشویق کنید تا کارهایی را که برایشان لذت‌بخش است انجام دهند. ستودن (غیر ظاهری) آن‌ها نیز می‌تواند به افزایش عزت‌نفسشان کمک کند.